نام افشار برگرفته از قومی است که این فرشها را طراحی و خلق میکنند. آنها از طریق ایران به عنوان بخشی از کنفدراسیون ترکمن اوغوز که شامل 24 طایفه دیگر است به ایران و ترکیه آمدند. این عشایر صدها سال در شمال غرب ایران زندگی می کردند، اما بخشی از ایل به اجبار به منطقه امروزی منتقل شدند، جایی که فرشسازی به یکی از شاخههای مهم تجارت تبدیل شد. در قرن شانزدهم، اوغوز بیشتر یک شاهزاده بود تا یک پادشاهی.
این زبان هنوز به خوبی حفظ شده و امروزه توسط افرادی که اجدادشان از این قبیله سرچشمه گرفته اند صحبت می شود. بافندگی همواره بخش عمدهای از خلاقیت هنری این قبیله بوده است و بهعنوان سنتی که از نسلی به نسل دیگر آموزش داده میشود، احتمالاً در هیچ زمانی از آن کاسته نخواهد شد. با این حال، در قرن بیستم، رتبه آنها به منطقه ای در گوشه جنوب شرقی ایران کاهش یافت. این فرشهای قدیمی ایرانی که توسط عشایر و روستاییان جنوب شرقی ایران در شهرهای شیراز، کرمان و یزد تولید شدهاند، از معدود فرشهایی هستند که تکنیکهای عشایری و روستایی را با هم ادغام میکنند. علیرغم افول قامت ایل، فرش های عتیقه افشار میراث بزرگ خود را حفظ می کنند.
فرشهای افشار قرن نوزدهم به دلیل کیفیت بالای مصالح و صنایع دستی، همراه با زیباییشناسی منحصربهفرد، شهرت دارند. کارشناسان بر این باورند که بافندگان افشار احتمالاً اولین کسانی بودند که از «بوته» در فرشبافی استفاده کردند. سه تا از پرکارترین طرحهای آنها عبارتند از:
- ردیفهای مورب ساده «بوته»
- طرح فرش قدیمی کلاسیک «مرکز و گوشه»
- یک محور عمودی
- فرشهای باکیفیت آنتیک افشار تکنیکهای رنگرزی بسیار اشباع را نشان میدهند و تقریباً همیشه از پشم غنی از لانولین که از گلههای خود جدا شدهاند میدرخشند. فرشهای افشار معمولاً در دو انتها با بافت پیچیده و کنارهها با ضخامتهای چند رنگ تکمیل میشد. اکثر بافته های آنها در اندازه های منطقه ای بین 3 فوت در 5 فوت و 4 فوت در 7 فوت یافت می شود.
- افشارها طایفهای از تُرکهای اغوز هستند که در ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان پراکندهاند. مراکز اصلی سکونت آنان در ایران استانهای آذربایجان غربی، زنجان، خراسان، کرمان و فارس است؛ اما تیرههایی از آنان را در استانهای آذربایجان شرقی، لرستان، قزوین، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، همدان (صالح آباد و اسدآباد)، خوزستان، استان مرکزی، البرز (شهرستان ساوجبلاغ) و چهارمحال و بختیاری (شهرکرد و شهرستان بن) میتوان یافت.
- اَفشار یا اوشار یکی از ایلهای تُرکهای اغوز ترکمان جزء گروه قومی ترکهای آذربایجانی هستند. که عدهای از آنها در زمان سلجوقیان و عدهای دیگر در زمان شاه اسماعیل صفوی همراه با شش ایل بزرگ از آناتولی عثمانی به ایران آمدند و پایههای دودمان صفوی را بنیاد گذاردند. ایل افشار یکی از هفت ایل اصلی قزلباش بودهاست. این ایل به دو شعبهٔ بزرگ تقسیم میشد: یکی قاسملو و دیگری ارخلو یا قرخلو؛ نادرشاه افشار از شعبه اخیر بود. طایفه قرخلو را شاه اسماعیل از آذربایجان به خراسان کوچاند و در شمال آن سرزمین، در نواحی ابیورد و درهٔ گز و باخرز تا حدود مرو مسکن داد؛ تا در برابر ازبکان و ترکمنها مهاجم سدی باشند. تعداد بسیاری از این ایل ها در زمان شاه عباس اول در ایل شاهسون ادغام گشتند.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.