فرش قشقایی

درباره قالی باصری

عشایر تا حد امکان خودکفا هستند و به همین دلیل صنایع دستی در بین اقوام ایرانی رواج دارد. فرش باصری یکی از معروف ترین صنایع دستی جهان است که با وجود قالی بافان زیادی در منطقه، فرش ایرانی در فهرست میراث فرهنگی و اهمیت انسانی یونسکو به ثبت رسیده است. قبیله باصری طوایف مختلفی دارد، طایفه کلمبه ای و جوچین در فرش دستباف مهارت خاصی دارند و طایفه ایلخاص فرش های زیبا و مرغوب تولید می کنند.

ویژگی های فرش باصری

فرش باصری معمولاً در اندازه کوچک (فرش) بافته می شود، و بافت فرش بزرگ در آن رایج نیست.

فرش‌های گبه و دیگر قالی‌های عشایری علاوه بر ایل باصری، در ایران و جهان شهرت دارند و به دلیل سبک اصیل، رنگ‌های زیبا و کیفیت بالا بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند.

اگرچه استفاده از رنگ ها در قالی بافی ایل باصری بسیار سلیقه ای است، اما بافندگان از رنگ های شاد طبیعت مانند لباس های رنگارنگ زنان ایل استفاده می کنند. قالی‌های اصیل ایل باصری از پشم خالص و جاجیم‌ها با نخ‌های پشمی رنگی و نرم بافته می‌شود و معمولاً بافنده‌ها زنانی هستند که در کنار خانه‌داری و رسیدگی به امور زندگی، به صنایع دستی نیز می‌پردازند.

منابع اصلی عشایر پشم گوسفند است که در نیمه دوم سال جمع آوری می شود و سپس از رنگ آن برای بافتن جاجیم، قالیچه یا قالی استفاده می شود. دارهایی که آنها استفاده می کنند نیز افقی هستند، بنابراین حیوانات را می توان به راحتی از پشت خود حرکت داد. همچنین استفاده از نقشه در بین عشایر مرسوم نیست و بافندگان از نقشه های ذهنی که از نسل های گذشته به آنها رسیده است استفاده می کنند. این نقشه های ذهنی طراحی مشترکی دارند و به مرور زمان بافندگان تغییرات کوچکی در چارچوب کلی طراحی ایجاد کردند.

هنر و صنعت بافندگی فارس در درجه اول هنر عشایر و در درجه دوم هنر روستایی است، اما تا حد زیادی به عشایر وابسته است. عشایر فارس بیشتر از سایر اقوام به این هنر علاقه داشتند و در ابتدا فقط برای اهداف خود از آن استفاده می کردند. این امر بازار و نوسانات آن را بی ربط کرد. همچنین در ایل باصری، بافندگان به طور مستقل کار می کنند و فرش بافی در ایل باصری به صورت صفر تا صد توسط بانوان صورت می گیرد. در موردفرش دستبافت شیراز نیز قبلا مطلبی منتشر کرده ایم که خواندن آن را به شما عزیزان پیشنهاد میکنم.

مواد اولیه و تجهیزات لازم توسط خودشان تهیه می شود و کیفیت محصول نهایی را بهینه می کند. علاوه بر این به دلیل اینکه فرش ها جنبه تزیینی دارند از نقوش زیبایی برای آن استفاده می شود که بر محبوبیت آن ها می افزاید.

نقشه های ذهنی مورد استفاده عشایر و بافندگان ایل باصری به ما امکان می دهد طرح اصلی را بازسازی کنیم، اما این دو اثر دقیقاً شبیه هم نیستند و همین امر تنوع نقش را افزایش می دهد.

از نمونه طرح های پر کاربرد در فرش های باصری

جالب است بدانید که در این قبیله حتی بافندگان کم تجربه از نقشه استفاده نمی کنند، بلکه از نمونه هایی به نام «حور» کمک می گیرند و بافندگان نیز از این نمونه ها برای بافتن نقش و نگار خود استفاده می کنند. انتخاب رنگ فرش کاملا سلیقه ای است و به سلیقه بافنده بستگی دارد.

بیشتر قالی‌های ایلات خمسه توسط قبایل باصری و عرب ساخته می‌شود و فرش‌های این دو طایفه دارای طرح‌های متنوعی است. مواد تماما پشمی و ایرانی بافته شده است.